اداستان یا ادبیات غیرداستانی به نوشتههای واقعیتمحور گفته میشود که عناصر تشکیلدهنده آنها وجود دارند. نمونه این عناصر انسانها، اماکن، تاریخها، آمار، و اطلاعات مستند هستند. این درحالی است که در افسانه یا نوشته غیرواقعیتمحور، همه یا بخشی از اطلاعات صورتبندی واقعی ندارند و زادهی طرح و تخیل نویسنده هستند. نوشته واقعیتمحور، محتوایی است که گاه به شکل روایت و گاهی به شکلی غیرروایی نوشته میشود. در این گونه، نویسنده با نیت خیر، برای توسعه حقیقت، تشریح وقایع، معرفی اشخاص، یا ارائه اطلاعات، مسئولیت میپذیرددر مقابل، در نوشتههای غیرواقعیتمحور (داستان)، خالق اثر صریحاً یا تلویحاً از واقعیت سربازمیزند و اینگونه به عنوان ادبیات داستانی (غیرواقعیتمحور) طبقهبندی میشود.
هدف ادبیات غیرداستانی تعلیم عامه مردم از طریق تغییر و اصلاح نگرش، رشد افکار، ترغیب، یا بیان تجارب و واقعیات از طریق مکاشفهٔ مبتنی بر واقعیت است. البته به معنی آموزش کلاسیک و کاملاً علمی و تخصصیِ عاری از ملاحظات زیباشناختی نیست . ژانر ادبیات غیرداستانی به مضمونهای بیشماری میپردازد و فرمهای متنوعی دارد. برخی از انواع ادبی غیر داستانی را میتوان در بخش نثر تعلیمی که خود زیرمجموعهی ادبیات تعلیمی است طبقهبندی کرد.
مطالعه، فعالیتی است که ذهن را درگیر می کند و مغز انسان را به کار وا می دارد؛ به همین دلیل خواندن روزانه بخشی از کتب یا نشریه ها از سوی دانشمندان توصیه می شود. به طور کلی، مطالعه کردن استرس را کاهش می دهد، به تقویت مهارت های خواندن کمک کرده و منجر به بهبود و گسترش دایره لغات شده و حتی باعث می شود انسان در سخنوری مهارت بیشتری پیدا کند.
در این میان، خواندن کتاب غیر داستانی به معنای لذت بردن از واقعیت است. ادبیات غیر داستانی طعم خاص خود را دارد؛ مثل گفتگوی رو در رو با نویسنده است. فرد را قادر می سازد خارج از چارچوب، فکر و ایده های خود را خلق کند. خواندن منابع اطلاعاتی و غیر داستانی، چشمان ما را به دنیای بزرگ تری باز می کند.
این نوع از ادبیات، دانشی را به ما اضافه می کند که در درک بهتر مطالب آموخته و خوانده شده قبلی و بعدی به یاری مان خواهد آمد. با خواندن غیر داستان ها جرقه ای در ذهن زده شده و مسئله شکل می گیرد و به این ترتیب ما را تشویق به مطالعه بیشتر در موضوع مورد علاقه کرده و به دنبال یافتن پاسخ می فرستد.
ادبیات غیر داستانی قصد دارد خواننده خود را تعلیم دهد؛ آن هم از طریق ترغیب و بیان تجارب واقعی و کشف واقعیت؛ با شکلی زیبایی شناسانه و منعطف. ژانرهای ادبیات غیر داستانی به مضمون های بیشماری اختصاص داده می شوند و فرم های متنوعی دارند که می توانند برای هر نوی ذائقه ای جذاب و مفید باشند. در ادامه، تعدادی از بهترین آثار ادبیات غیرداستانی بررسی خواهند شد.